İslam Fetihleri Üzerine Bir Kronik

 *Arap Fetihleri Hakkında Bir Parça: Matta ve Markos İncili Üzerine Bir Süryani El Yazmasında Bulunan Fragment*

Altıncı yüzyıl Süryani el yazmasına ait ön uç kapağında, şimdi çok solmuş bir şekilde, Arap fetihleri hakkında birkaç satır yazı bulunmaktadır. Bu yazı, şu girişlerden oluşmaktadır:

*"Batı Süryani, Kıpti ve Ermeni Kaynaklar: J:Iim~ halkı, Ocak ayında hayatları için söz verdiler ve birçok köy, {Arabistan'dan} Mul:,tammad (Miily,md) tarafından işlenen katliamla harap oldu ve Celile'den Beth ...'e kadar birçok insan öldürüldü ve esir alındı. Mayıs'ın yirmi altıncı günü Saq{fla}ra, J:Iim~ civarından ayrıldı ve Romalılar onları takip etti. Ağustos'un onuncu gününde Romalılar, Şam yakınlarından kaçtılar ve birçok kişi öldürüldü, yaklaşık on bin kişi. Ve yılın dönümünde Romalılar geldi. Doksan dört yılı Ağustos'un yirmisi'nde, Gabitha'da bir Romalı kalabalık toplandı ve birçok Roma kişisi öldürüldü, yaklaşık elli bin kişi."*

Ancak yalnızca bazı kelimeler okunabilir durumdadır. Wright'ın bu fragmenta dair ilk dikkat çekici görüşü, "nearly contemporary notice" olduğuydu; Noldeke de aynı görüşe katılmıştı. Wright ve Noldeke, iddialarını destekleyecek somut kanıtlar sunamamışlardı. Ancak, l. 13'teki "gördük" ifadesi ve İncil'in boş sayfalarına anma amaçlı notlar yazma geleneği, bu fikri desteklemektedir. Fragmentın, Yarmuk olarak tanımlanan Gabitha'daki savaş için Arapça kaynaklarda verilen tarihlerden biriyle uyumlu olması ve Theophanes'teki bazı bildirimlere benzerlik göstermesi dikkat çekicidir; ancak metnin bilinmeyen kökeni ve sık sık okunamaz olması, translasyonu yapacak kişinin dikkatli olunma gerektiği uyarısını haklı çıkarmaktadır._¹

Yazar: Gören

---

Kaynaklar:

1. Fragment on the Arab Conquests, ll. 8-11, 14-16, 17-23; whatever appears in curly brackets is unreadable, so any letters/words given are conjectured
2. Wright, Catalogue, 1.65 (no. 94); Noldeke, "Zur Geschichte der Araber," 76
3. 6Donner, Early Islamic Conquests, 144; note that Anastasi us of Sinai, Sermo 3, PG 89, 1156C, distinguishes between the battles of Gabitha and Yarmuk.